Η 25η Νοεμβρίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών την 17/12/1999 με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, σε μία προσπάθεια ευαισθητοποίησης της διεθνούς κοινότητας στο παγκοσμίων διαστάσεων ζήτημα της βίας κατά των γυναικών. Η ημέρα αυτή είχε ήδη από το 1981 αναχθεί σε ορόσημο για τη βία κατά των γυναικών από φεμινιστικές οργανώσεις, όντας ημέρα μνήμης της άγριας δολοφονίας των τριών αδερφών Μιραμπάλ, πολιτικών ακτιβιστριών της Δομινικανής Δημοκρατίας, από το δικτατορικό καθεστώς του Ραφαέλ Τρουχίλο το 1960.

Ο όρος βία κατά των γυναικών περιλαμβάνει κάθε πράξη βίας που στηρίζεται στο φύλο και έχει ως αποτέλεσμα ή είναι δυνατό να έχει ως αποτέλεσμα την σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βλάβη ή πόνο για τις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των απειλών τέτοιων πράξεων, τον εξαναγκασμό ή την αυθαίρετη στέρηση της ελευθερίας, που λαμβάνει χώρα στη δημόσια ή στην ιδιωτική ζωή 1. Όπως προκύπτει, λοιπόν, από τον ορισμό αυτό, η βία κατά των γυναικών μπορεί να λάβει ποικίλες μορφές, δηλαδή μπορεί να είναι σωματική (π.χ. χτυπήματα, σπρωξίματα, ρίψη αντικειμένων κ.ά.), ψυχολογική (π.χ. εκφοβισμός, υποτίμηση, απομόνωση από οικεία πρόσωπα κ.ά.), σεξουαλική (π.χ. εξαναγκασμός σε σεξουαλική πράξη χωρίς συναίνεση, ανεπιθύμητη σωματική ή λεκτική συμπεριφορά σεξουαλικού χαρακτήρα κ.ά.) και οικονομική (π.χ. απαγόρευση εργασίας, έλεγχος οικονομικών πόρων των θυμάτων, αποστέρηση βασικών αγαθών κ.ά.).

Το φαινόμενο της βίας κατά των γυναικών είναι ευρύτατα διαδεδομένο σε ποικίλα πεδία της ζωής τους, καθώς οι γυναίκες διατρέχουν τον κίνδυνο να δεχθούν βία τόσο στο πλαίσιο της οικογένειας (ενδοοικογενειακή βία), όσο και στο χώρο εργασίας (με τη μορφή της σεξουαλικής παρενόχλησης), αλλά και στον ευρύτερο δημόσιο χώρο, όπου η βία προσλαμβάνει το χαρακτήρα αμιγώς ποινικά αξιόποινων πράξεων (βιασμός και σωματεμπορία).

Πηγή της βίας κατά των γυναικών είναι η ανισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, η οποία αναπαράγεται μέσω των πολιτικών, οικονομικών και πολιτισμικών συσχετισμών της κοινωνίας. Ειδικά ως προς το τελευταίο αυτό σημείο, θα πρέπει να τονιστεί ότι καθοριστικός παράγοντας για την πυροδότηση της βίας κατά των γυναικών είναι η επικράτηση στερεοτυπικών αντιλήψεων αναφορικά με το ρόλο του κάθε φύλου, αντιλήψεις που αναπαριστούν τη γυναίκα ως υποδεέστερη οντότητα, έτσι ώστε η βία να ανάγεται σε εργαλείο ελέγχου και εξουσίασης της και συμμόρφωσης της προς τις κρατούσες έμφυλες κοινωνικές νόρμες.

Αν και πολλοί θεωρούν ότι η βία κατά των γυναικών αποτελεί φαινόμενο του παρελθόντος, που πλέον λαμβάνει χώρα μόνο σε θεοκρατικά ή αυταρχικά καθεστώτα και στις οικονομικά αναπτυσσόμενες και λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική και για την ακρίβεια εξίσου ζοφερή για τις γυναίκες σε κάθε σημείο του πλανήτη. Προκειμένου να γίνει αντιληπτή η έκταση του φαινομένου της βίας κατά των γυναικών, είναι ιδιαίτερα διαφωτιστική η ανάγνωση των επίσημων στατιστικών στοιχείων που προκύπτουν από τις έρευνες των διεθνών οργανισμών. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης2, στη σύγχρονη Ευρώπη 13 εκατομμύρια γυναίκες ηλικίας 18-74 ετών έχουν πέσει θύματα σωματικής βίας, ενώ περίπου 3,7 εκατομμύρια γυναίκες έχουν υποστεί σεξουαλική βία, κατά τους 12 μήνες που προηγήθηκαν των συνεντεύξεων της έρευνας. Σε εξίσου ανησυχητικό τόνο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας καταλήγει σε ένα δραματικό απολογισμό, αποκαλύπτοντας σε έρευνά του ότι μία στις τρεις γυναίκες στον κόσμο έχει δεχθεί βία από σύντροφο ή άγνωστο σε αυτή πρόσωπο3 και αναγνωρίζοντας ότι η βία κατά των γυναικών συνιστά τόσο κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων των γυναικών όσο και μείζον ζήτημα δημόσιας υγείας.

Είναι λοιπόν σαφές ότι η βία κατά των γυναικών δεν γνωρίζει γεωγραφικά ή άλλα όρια: θύμα βίας μπορεί να είναι οποιαδήποτε γυναίκα, ανεξαρτήτως ηλικίας, μορφωτικού, κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου. Θα πρέπει δε να τονιστεί ότι η βία έχει ολέθριες επιπτώσεις τόσο σε ατομικό επίπεδο για τη γυναίκα – θύμα, βλάπτοντας σημαντικά τη σωματική, ψυχική και πνευματική της υγεία, όσο και σε συλλογικό επίπεδο, στερώντας τον κοινωνικό ιστό από την αξιοποίηση του δυναμικού που θα μπορούσαν να εισφέρουν οι γυναίκες και οδηγώντας αντιθέτως στη διαιώνιση ανελεύθερων εξουσιαστικών δομών σε βάρος των γυναικών.

Ως εκ τούτου, η βία κατά των γυναικών δεν είναι ιδιωτική υπόθεση, αλλά πρόκειται για ένα κατεξοχήν κοινωνικό και πολιτικό ζήτημα, η αντιμετώπιση του οποίου απαιτεί την ευαισθητοποίηση και την εγρήγορση όλων μας.
Στην κατεύθυνση αυτή, λειτουργεί στην πόλη της Κοζάνης το Συμβουλευτικό Κέντρο Γυναικών της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, παρέχοντας δωρεάν συμβουλευτικές υπηρεσίες κοινωνικής, ψυχολογικής και νομικής στήριξης σε ενήλικες γυναίκες – θύματα βίας, κατόπιν προγραμματισμού ραντεβού, διασφαλίζοντας το απόρρητο της συμβουλευτικής διαδικασίας.

Πιο συγκεκριμένα, οι παρεχόμενες υπηρεσίες αφορούν σε:

• ενημέρωση και εξειδικευμένη πληροφόρηση,

• νομική συμβουλευτική και πληροφόρηση για τα δικαιώματα των γυναικών, τους σχετικούς νόμους, τις απαιτούμενες διαδικασίες για την υποβολή μήνυσης, καταγγελίας, κ.ά.,

• ψυχοκοινωνική συμβουλευτική (εξειδικευμένη στήριξη των γυναικών με την οπτική του φύλου),

• συνεργασία με άλλες υπηρεσίες και παραπομπή των γυναικών σε ξενώνες, στις αστυνομικές και εισαγγελικές αρχές, στο δικαστήριο, σε νοσοκομεία, σε φορείς αρμόδιους για προνοιακά ή άλλα επιδόματα, σε φορείς απασχόλησης, προστασίας και υποστήριξης παιδιών κ.ο.κ.

Το Συμβουλευτικό Κέντρο Κοζάνης δέχεται γυναίκες :

• που υφίστανται σωματική και σεξουαλική κακοποίηση,

• που υφίστανται ψυχολογική, συναισθηματική ή/και λεκτική βία,

• που υφίστανται οικονομική βία,

• που έχουν υποστεί βία από μέλος της οικογένειάς τους (σύζυγο, σύντροφο, πατέρα, αδερφό ή άλλο συγγενικό πρόσωπο),

• που έχουν υποστεί βιασμό ή απόπειρα βιασμού,

• που έχουν υπάρξει θύματα πορνείας ή παράνομης διακίνησης και εμπορία με σκοπό την οικονομική/σεξουαλική εκμετάλλευση (trafficking),

• που έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία, σε κοινωνικό χώρο, στην οικογένεια

Το Κέντρο βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, στην οδό Μακεδονομάχων και Καρακάση και λειτουργεί από Δευτέρα μέχρι Παρασκευή και από τις 8:00 π.μ. μέχρι τις 4:00μ.μ (τηλ. επικοινωνίας 24610-49672).

Οι σύμβουλοι του Συμβουλευτικού Κέντρου Κοζάνης,
Κατερίνα Τσιόπτσια, Σύμβουλος Νομικής Στήριξης
Δώρα Μητλιάγκα, Σύμβουλος Ψυχολογικής Στήριξης
Ευτυχία Κασμερίδου, Σύμβουλος Κοινωνικής Στήριξης